فهرست این مطلب
بحث بهداشت دهان و دندان در بارداری نسبت به سایر دوران زندگی، اهمیت بسیار زیادی دارد. در این دوران مادران باید به شدت از خود مراقبت کنند تا دچار بیماری نشوند. در دوران حاملگی، درمان واقعاً مشکل‌ساز خواهد شد زیرا مصرف هر گونه دارو باعث می‌شود که جنین نیز به شدت تحت تأثیر قرار بگیرد. بنابراین سلامت دهان و دندان در دوران حاملگی برای جلوگیری از بروز مشکلات حاد و در نتیجه جلوگیری از نیاز به عملیات ترمیم، عصبکشی و مصرف دارو برای درمان عفونت، الزامی خواهد بود. مادرانی که قصد بارداری دارند حتماً این مطلب را مطالعه کنند چرا که قرار است نکات لازم در مورد سلامت دهان و دندان در دوران بارداری را برای شما عزیزان توضیح دهیم.
علت ایجاد بیماری های دهان و دندان در دوران بارداری
اجازه دهید در ابتدا این موضوع را بررسی کنیم که چرا مشکلات و بیماری های دهان و دندان در دوران حاملگی، حاد‌تر می‌شود. چند عامل در بروز بیماری های دهان و دندان در دوران بارداری نقش دارند:
- اولین عامل، تغییرات هورمونی است که در بدن مادران رخ می‌دهد و این تغییرات هورمونی به شدت بر روی لثه‌ها و استخوان‌ها تأثیر می‌گذارند. مادران در این دوران ادعا می‌کنند که لثه‌های آن‌ها حساس‌تر شده و با کوچکترین تغییرات دمای و حتی ادویه‌هایی که در غذا وجود دارد، بسیار متورم و قرمز می‌شوند. دندان درد آن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند که مهمترین دلیل آن، همان تغییرات هورمونی است.
- از سوی دیگر به دلیل اینکه جنین از بدن مادر نیز تغذیه می‌کند بنابراین بخشی از مواد مغذی که مسئول افزایش مقاومت لثه و همچنین استحکام دندان‌ها هستند، صرف تغذیه جنین خواهد شد و اگر مادران تغذیه مناسب نداشته باشند، احتمال بروز بیماری‌های دهان و دندان در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
- همچنین به دلیل اینکه رژیم غذایی مادران باردار به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و میل زیادی به غذا‌ها و خوراکی‌های شیرین و یا غذا و خوراکی‌های ترش پیدا می‌کنند، همین تغییرات ناگهانی و شدید نیز لثه و دندان‌ها را بسیار مستعد ابتلا به بیماری‌ها خواهد کرد.
آیا بارداری می تواند باعث مشکلات دندانی شود؟
سؤالی که اغلب خانم‌ها مطرح می‌کنند این است که آیا حاملگی باعث بروز مشکلات دندانی می‌گردد؟ زمانی که شما می‌خواهید باردار شوید متخصص از شما می‌خواهد قبل از بارداری حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندان‌های شما را با دقت مورد بررسی قرار دهد. در صورتی که کوچکترین پوسیدگی در دندان وجود دارد، باید سریعاً برای ترمیم اقدام کنید چون در دوران حاملگی دندان‌ها به شدت آسیب‌پذیر خواهند شد.
تغییرات هورمونی از یک سو و از سوی دیگر تغییرات شدید در رژیم غذایی، عواملی هستند که باعث پوسیدگی شدید دندان‌ها می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب مادر‌ها در دوران حاملگی از دندان درد گلایه می‌کنند. متأسفانه برخی از مادر‌ها در دوران بارداری به شدت استفراغ می‌کنند و رفلاکس اسید معده، آسیب بسیار جدی به دندان‌ها وارد کرده و باعث می‌شود دندان‌ها به سرعت پوسیده شوند. از طرف دیگر اگر مادران تغذیه سالم نداشته باشند، به دلیل این که بدن نمی‌تواند همزمان نیاز غذایی مادر و جنین را تأمین کند، در این میان دندان‌ها و استخوان مادران به شدت دچار آسیب شده و پوسیدگی استخوان و همچنین پوسیدگی دندان در بدن بانوان اتفاق می‌افتد.
چرا سلامت دندان در بارداری مهم است؟
علت اینکه اکیداً توصیه می‌کنیم به سلامت دهان و دندان در دوران حاملگی اهمیت دهید این است که اگر شما دچار مشکلاتی در این قسمت از بدن خود گردید، درمان بسیار سخت خواهد شد. برای مثال در صورت بروز عفونت دندان، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خواهد بود و این آنتی‌بیوتیک از طریق جریان خون وارد بدن جنین می‌شود. در چنین شرایطی احتمال بروز مشکلات جسمی و ذهنی برای جنین بسیار زیاد خواهد شد.
همچنین اگر پوسیدگی شدید در دندان‌های شما رخ بدهد و متخصص راهی جز ترمیم یا عصبکشی را برای شما نداند، آیا می‌دانید که ورود ماده بی‌حسی به بدن شما و انتقال آن به جنین، می‌تواند به جنین آسیب وارد کند؟ به همین دلیل است که باید سلامت دندان ها در دوران بارداری را جدی بگیرید تا نیازی به مصرف دارو و تزریق بی‌حسی نبوده و اطمینان داشته باشید که جنین تحت شرایط کامل ایمن و سالم در حال رشد است.
مشکلات شایع مربوط به دندان در بارداری
در بین انواع بیماری‌های دهان و دندان مهمترین بیماری‌هایی که خانم‌ها در دوران بارداری تجربه می‌کنند عبارتند از:
-
عفونت لثه
از آنجایی که به دنبال تغییرات هورمونی، لثه‌ها بسیار حساس و تحریک‌پذیر می‌شوند، به همین دلیل است که خانم‌ها به شدت مستعد ابتلا به عفونت لثه در دوران بارداری بوده و بنابراین باید تغذیه مناسبی داشته باشند. پس باید به تغذیه و بهداشت دهان توجه بیشتری داشته باشند. باید برای مثال مصرف انواع ویتأمین سی، میوه‌ها و سبزیجات تازه، به استحکام لثه و همچنین کاهش تورم و التهاب آن کمک می‌کند. همچنین باید مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را جدی بگیرید تا از نفوذ مواد غذایی به مرز بین لثه و دندان‌ها جلوگیری کرد.
-
عفونت دندان
یکی دیگر از بیماری‌های شایع مربوط به دندان در دوران بارداری، عفونت دندان است. مسلماً اگر دچار عفونت لثه شدید و سریعتر برای درمان اقدام نکنید، باید منتظر عفونت دندان نیز باشید. از آنجایی که در دوران حاملگی لثه‌ها بسیار حساس هستند و از طرف دیگر خطر پوسیدگی دندان‌ها افزایش پیدا می‌کند، اگر مادران به بهداشت دهان و دندان توجه نکنند، عفونت دندان نیز رخ داده و در چنین شرایطی به احتمال زیاد باید آنتی‌بیوتیک‌های قوی را برای مهار عفونت مصرف کنند.
-
کشیدن دندان در بارداری
متأسفانه گاهی اوقات مشکلات مربوط به پوسیدگی دندان و عفونت ریشه دندان به حدی پیشروی می‌کند که راهی جز کشیدن دندان باقی نخواهد ماند. اما سؤالی که در بین خانم‌ها مطرح می‌شود این است که آیا کشیدن دندان در دوران بارداری امکان‌پذیر است؟ در چنین شرایطی اگر متخصص راهی جز کشیدن دندان نداند، باید وضعیت بارداری مادر را مورد بررسی قرار دهد. برای مثال از آنجایی که در سه ماهه اول دوران حاملگی، اندام‌های اصلی جنین در حال شکل‌گیری هستند، بنابراین به هیچ عنوان دندانپزشکان در این سه ماه اول عملیات مربوط به کشیدن دندان، ترمیم و عصبکشی را انجام نمی‌دهند چون اگر ماده بی‌حسی وارد بدن مادر گردد، این ماده وارد بدن جنین شده و می‌تواند به شدت به اندام‌های جنین آسیب وارد کند.
در سه ماهه دوم دوران بارداری، اندام‌هایی که تشکیل شده‌اند، رشد می‌کنند. در واقع فرآیند رشد جنین آغاز خواهد شد. در این زمان متخصص می‌تواند درمان را آغاز کند بدون اینکه خطری برای آسیب به جنین وجود داشته باشد. در واقع سه ماهه دوم بارداری، به عنوان دوره امن شناخته شده است که متخصص حتی می‌تواند برای کشیدن دندان در دوران بارداری نیز اقدام کند.
اما در سه ماهه سوم بارداری مجددا شرایط مادران و همچنین جنین کمی حساس می‌شود. جالب است بدانید که اغلب مادران باردار فکر می‌کنند سه ماهه آخر بارداری بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک جهت کشیدن دندان، ترمیم یا عصبکشی است. در صورتی که کاملاً اشتباه است از سه ماهه سوم بارداری، جنین بسیار رشد کرده و سنگین شده است. بنابراین امکان نشستن مادر بر روی صندلی دندانپزشکی به مدت طولانی فراهم نخواهد بود. همچنین از آنجایی که ممکن است بعد از کشیدن دندان در این دوره، خطر خونریزی دندان و لثه وجود داشته باشد بنابراین عوارض کشیدن دندان در سه ماهه سوم بارداری بسیار بیشتر بوده و باز هم متخصص در چنین زمانی، توصیه‌ای برای کشیدن دندان نخواهد داشت.
-
عصبکشی دندان در دوره بارداری
همانگونه که گفته شد مادران در دوران بارداری از دندان درد بسیار گلایه می‌کنند. ممکن است بعد از بررسی وضعیت دندان، متخصص به این نتیجه برسد که این درد به دلیل تحریک شدن دندان‌ها رخ داده و اصلاً نیاز به ترمیم و عصبی‌کشی نخواهد بود. اما گاهی اوقات بنا به دلایلی، کانال‌های عصبی دندان حساس شده‌اند و در نتیجه حتماً باید عصبکشی انجام گیرد.
آیا به نظر شما عصب کشی دندان در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی را برای مادران به همراه داشته باشد؟ به طور کلی متخصصان معتقد هستند که هر گونه اقدامات مربوط به دندانپزشکی شامل ترمیم، عصبکشی و همچنین کشیدن دندان، باید در سه ماهه دوم بارداری انجام گیرد چون در سه ماهه اول، اندام‌های اصلی در حال شکل‌گیری است و به هیچ عنوان نباید دارو و ماده بی‌حسی وارد بدن شود. در سه ماهه سوم نیز به دلیل اینکه جنین بسیار بزرگ شده و نشستن مادر بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود، بنابراین باز هم نباید عصبکشی و ترمیم دندان در این زمان‌ها انجام گیرد. در صورتی که عصبکشی دندان الزامی گردد، باید در سه ماهه دوم دوران بارداری برای این منظور اقدام شود. البته با این حال باز هم متخصص باید وضعیت رشد جنین را مورد بررسی قرار دهد.
-
ارتودنسی در دوران بارداری
ممکن است این سؤال برای شما به وجود آمده باشد که آیا در دوران بارداری می‌توان ارتودنسی انجام داد؟ به طور کلی هیچ محدودیتی برای انجام ارتودنسی در دوران بارداری وجود ندارد چون برای ارتودنسی هیچگونه ماده بی‌حسی و دارو به بدن مادر تزریق نمی‌شود و در نتیجه خطری جنین را تهدید نخواهد کرد. از طرف خانم‌ها به دلیل اینکه در دوران بارداری فراغت بال بیشتری دارند، تصمیم می‌گیرند از این زمان آزاد استفاده کرده و درمان ارتودنسی را پیش ببرند.
اگر چه توصیه ما این است که برای اقدام برای ارتودنسی، قبل از بارداری اقدام کنید تا نیاز به مراجعه‌های پی در پی در دوران بارداری به دندانپزشکی وجود نداشته باشد اما با این حال اگر اصرار دارید که با شروع بارداری، ارتودنسی را نیز آغاز کنید بهتر است قبل از بارداری تمام عکسبرداری‌های لازم را انجام داده و سپس درمان ارتودنسی در دوران حاملگی را شروع نمایید.
هنگام بارداری از چه چیزهایی باید در دندانپزشکی اجتناب کرد؟
مادران باردار باید به این نکته توجه داشته باشند که در دوران بارداری به هیچ عنوان نباید به سراغ رادیوگرافی و عکسبرداری از دندان بروند چون اشعه‌های ساطع شده به شدت برای جنین خطرناک هستند. بنابراین اگر جهت انجام اقدامات دندانپزشکی، نیاز به عکس انداختن از دندان باشد، اجازه دهید دوران بارداری شما تمام شود.
حتی در سه ماهه دوم بارداری که دوران امن شناخته شده است باز هم نباید به سراغ عکسبرداری بروید چون جنین شما به شدت آسیب‌پذیر است. از طرف دیگر اگر نیاز به تزریق ماده بی‌حسی بود، بهتر است در سه ماهه دوم بارداری برای این منظور اقدام کنید تا خطری برای شما وجود نداشته باشد.
مهم ترین نکات مراقبت از دندان در دوران حاملگی
برای اینکه در دوران بارداری دچار مشکلات دهان و دندان نشوید، باید چند نکته مراقبتی را رعایت کنید:
- حتماً به بهداشت دهان و دندان توجه داشته و نه تنها بعد از سه وعده غذایی، بلکه بعد از هر بار خوردن تنقلات نیز دندان‌های خود را بشویید تا خطر پوسیدگی برای دندان‌ها وجود نداشته باشد.
- در صورتی که دچار حالت تهوع هستید، به محض اینکه این حالت برطرف شد، دهان و دندان‌های خود را به طور کامل تمیز کنید.
- به رژیم غذایی خود بیشتر از قبل اهمیت دهید. سعی کنید تا جایی که امکان دارد به سراغ خوراکی‌های شیرین و ترش نرفته و در عوض از میوه‌جات و سبزیجات تازه و غذا‌های مقوی استفاده کنید تا بنیه لثه و دندان‌های محکم شوند. مصرف شیر و لبنیات کم چرب را نیز فراموش نکنید چون جنین در حال رشد، از خون شما استفاده می‌کند و شما از طریق مصرف شیر و لبنیات، کلسیم از دست رفته از بدن خود را جبران خواهید کرد.
سوالات
آیا بیماری دندان و دهان می تواند بر رشد جنین تاثیر بگذارد
در صورتی که دندان‌های شما عفونت کرده باشد و برای درمان اقدام نکنید، این عفونت می‌تواند از طریق جریان خون به بدن جنین رسیده و در نتیجه جنین دچار مشکلات جدی خواهد شد.
آیا خمیر دندان در دوران بارداری بی خطر است؟
استفاده از خمیر دندان در دوران بارداری هیچ خطری برای جنین ندارد بنابراین بدون هیچ نگرانی از این بابت، راحت می‌توانید مسواک بزنید.
چرا سه ماهه دوم برای درمان دندان بی خطر است؟
طبق نظر متخصصان، سه ماهه دوم دوران بارداری، بهترین دوران برای درمان دندان شناخته شده و به عبارتی تحت عنوان دوره امن معرفی می‌گردد چون در این دوران اندام‌های اصلی جنین تشکیل شده و جنین در حال رشد است بنابراین هیچ آسیبی به اندام‌های اصلی وارد نمی‌گردد.
